Blanche Hoschedé Monet: Een volwaardig impressionist

Dit artikel is gepubliceerd in Magazine En Route (najaar 2018)

Monet kon toveren met verf, waardoor zijn schilderijen een feest van licht en kleur werden. Zijn stief- en schoondochter Blanche Hoschedé-Monet leerde hij dat kunstje ook. Sterker nog: haar schilderijen behoren tot de meest verbluffende doeken van het impressionisme.

In 1961 verscheen het boek Blanche Hoschedé Monet, peintre impressionniste. Pas dans l’ombre mais dans la lumière de Claude Monet geschreven door Jean-Pierre Hoschedé, de broer van Blanche, waarin hij vol trots spreekt over zijn zus en duidelijk aangeeft dat zij een zeer talentvolle kunstenares was en altijd in het licht van Monet heeft gestaan. Sindsdien zijn er meerdere publicaties over haar verschenen. Vanaf 1905 werd haar werk getoond op salons, in galeries en musea. Haar eerste solo-expositie was in 1927 en in 2017 organiseerde Musée Vernon, ter nagedachtenis aan haar 70e sterfdag, een schitterende expositie waar de veelzijdigheid van haar oeuvre goed uit de verf kwam.

Vrouwelijke kunst naar de achtergrond
De laatste jaren krijgt Blanche Hoschedé-Monet, zeker in Frankrijk, steeds meer de erkenning die haar toekomt. Toch blijft zij internationaal nog altijd in de schaduw van Monet staan. Dit heeft niets te maken met haar talent, maar alles met de zogenaamde male-gaze in de kunstgeschiedenis. Om dit te kunnen begrijpen, is het belangrijk je te realiseren dat kunstgeschiedenis als wetenschappelijke discipline een uitvinding van de negentiende eeuw is terwijl kunst zelf zo oud is als de mensheid. Rond 1850 werd de stelling naar voren geschoven dat grote meesters altijd witte, westerse, mannelijke kunstenaars moeten zijn. Vrouwen in gegoede kringen hoorden zich immers op te houden in de privésfeer en zich te ontfermen over man, kinderen en huis. Een professie was uitgesloten. Door herhaling van deze aanname – op universiteiten, in musea en in de kunsthandel – werd deze bevestigd en bestendigd en verdwenen vrouwelijke kunstenaars naar de achtergrond. Hun werken kwamen terecht in depots of werden aan mannelijke kunstenaars toegeschreven. Tijd dus om het verhaal van Blanche Hoschedé-Monet te vertellen en haar weer in het licht van Monet mee te laten schitteren.

Château Rottembourg
Blanche Hoschedé wordt geboren op 12 november 1865 in Parijs als tweede dochter van Alice Raingo en Ernest Hoschedé. Haar vader is zakenman en daarnaast een groot liefhebber en verzamelaar van kunst. Ze groeit op in een fraai appartement in Parijs en brengt de zomers door op het buitenverblijf van haar ouders in Montgeron. In 1876 wordt Claude Monet uitgenodigd om naar Château Rottembourg te komen. Ernest Hoschedé wil een serie impressionistische schilderijen van zijn landgoed.

Het is de eerste keer dat de elfjarige Blanche in contact komt met de schilder. Zij is onder de indruk van wat hij creëert en schrijft in haar dagboek: Claude Monet is voor de eerste keer bij ons in Montgeron gearriveerd, papa en mama noemen hem een groot kunstenaar. Het valt me op dat hij lang haar heeft. Ik vind hem erg aardig en zijn schilderijen zijn heel bijzonder. Vooral het schilderij van zijn vrouw, Mme Monet, zittend in het gras met de stralen van de zon op haar jurk!

Monet als leermeester
Monet merkt Blanche’s fascinatie voor zijn manier van schilderen op en vertelt haar over de tentoonstelling die hij met gelijkgestemden in 1874 heeft georganiseerd en hoe zijn schilderij Impression, Soleil levant  – waarin hij een vluchtige schets heeft gemaakt van een zonsopgang in Le Havre – de groep onafhankelijke kunstenaars een naam heeft gegeven: impressionisten! Overigens een zeer passende naam want de schilders beogen een impressie van de wereld om hen heen te laten zien.

Blanche is vastbesloten dat zij ook op deze manier wil schilderen. Monet leert haar de kneepjes van het vak en vertelt haar dat de natuur zijn enige leermeester is. Hij laat zien dat een schilderij is opgebouwd uit allerlei kleurschakeringen die hij ter plekke waarneemt en en-plein-air in snelle penseelstreken op het doek zet. Die eerste zomer in 1876 kijkt Blanche haar ogen uit wanneer de kunstenaar zijn doeken schildert van het kasteel en de tuin van haar vader.

Geldnood
In 1878 gaat Ernest Hoschedé failliet. Al zijn bezittingen, waaronder het kasteel en de gehele kunstcollectie, worden verkocht. Monet heeft te doen met zijn mecenas en nodigt hem uit om met zijn vrouw en hun zes kinderen bij hem in te trekken. De kunstenaar woont met zijn vrouw Camille en hun zoontjes in Vétheuil. Ze hebben het niet breed want Monets schilderijen verkopen niet goed. Het impressionisme is nog geen populaire stroming in deze tijd en elke franc moeten worden omgedraaid. Al snel laat Ernest zijn vrouw en kinderen achter in Vétheuil om in Parijs naar werk te zoeken.

Op 5 september 1879 sterft Camille Monet. Zij was al geruime tijd ziek. Monet is ontroostbaar en trekt erop uit om te schilderen langs de Normandische kust terwijl Alice zich over de acht kinderen ontfermt in Vétheuil. Geldgebrek maakt dat het samengestelde gezin regelmatig moet verhuizen. Iedere keer als de huur niet betaald kan worden, komen ze op straat te staan en moet Monet een nieuw onderkomen zoeken. Het zijn beslist geen makkelijke tijden.

Tochten door het Normandische landschap
In 1883 financiert kunsthandelaar Durand-Ruel een woning voor Monet in Giverny. Alice besluit met haar kinderen definitief bij Monet en zijn zonen te blijven. Zij heeft al geruime tijd weinig contact met haar echtgenoot die moeite heeft zijn hoofd boven water te houden en is erg gesteld geraakt op de schilder. Daarnaast is zij als een tweede moeder voor Monets zonen. Na de dood van Ernest in 1890 trouwt Alice met de schilder. Voor Blanche betekent dit dat zij ongestoord kan blijven schilderen. Regelmatig vergezelt zij Monet op zijn tochten door het Normandische landschap en langs de kust. Hij heeft haar opgeleid tot een volwaardig schilder al beseffen beiden dat zij geen professionele carrière kan nastreven. De tijdgeest biedt weinig mogelijkheden voor vrouwen anders dan het huwelijk en moederschap. Ondertussen geniet Blanche van de momenten dat ze met Monet meegaat, ook al betekent dit dat zij de kar met schildersbenodigdheden duwt en hij bepaalt wanneer en waar er gestopt wordt om te schilderen. Er is genoeg inspiratie te vinden voor fraaie schilderijen. Onderweg gaat er een wereld voor haar open, een wereld die zij als jonge vrouw van gegoede huize nooit zelf had kunnen ontdekken omdat ze niet alleen buiten het privédomein mag komen.

Niet te onderscheiden werken
De werken van de impressionisten worden steeds populairder bij Amerikaanse verzamelaars wat tot gevolg heeft dat Monets werken meer opbrengen. Hierdoor is hij in staat om in 1890 het huis in Giverny kopen. Een bijkomstigheid is de belangstelling van veel Amerikaanse kunstenaars voor de grote schilder waardoor Giverny een soort kunstenaarskolonie wordt. Naast schilderen ontwikkelt Monet een passie voor tuinieren en koken. Zijn huis en tuin in Giverny worden langzaam een paradijs waar hij graag verblijft met familie en vrienden. Hij legt een prachtige waterlelievijver aan, bepaalt welke bloemen en planten er moeten komen en kookt de heerlijkste maaltijden. Voor Blanche zijn dit gelukkige jaren waarin zij zich volledig kan wijden aan de schilderkunst.

Op 9 juni 1897 treedt Blanche in het huwelijk met Jean, de oudste zoon van Monet. Zij kennen elkaar al vanaf hun kindertijd en zijn grotendeels samen opgegroeid. Voor Jean is het vanzelfsprekend dat zijn vrouw doorgaat met schilderen. Vanaf 1905 stuurt zij werk in voor de Salon des Indépendants in Parijs en twee jaar later neemt ze deel aan de Salon des Artistes Rouenais. Haar werken worden goed ontvangen. Kunsthandelaar Durand-Ruel koopt in Parijs een van haar doeken en stelt dat in de toekomst haar schilderijen niet van die van haar schoonvader te onderscheiden zullen zijn. En hij heeft gelijk, want zonder signatuur is het zelfs vandaag de dag nog moeilijk om te bepalen of  een werk geschilderd is door Blanche of  Monet.

Volwaardig impressionist
In 1911 wordt Monet voor de tweede keer weduwnaar omdat Alice overlijdt. Drie jaar later wordt Blanche weduwe. Deze gebeurtenissen leiden ertoe dat Blanche bij Monet intrekt en hem gaat assisteren met het project van de Grandes Décorations des Nymphéas. Tot zijn dood in 1926 stelt zij haar creativiteit volledig in dienst van zijn oeuvre. Hoewel veel werk uit de periode 1914-1926 officieel aan Monet wordt toegeschreven, is het zeker dat Blanche meer dan de helft voor haar rekening heeft genomen.

Op 8 december 1947 sterft Blanche Hoschedé-Monet. Zij laat een aanzienlijk oeuvre na, zowel op eigen naam als op naam van haar stief- en schoonvader Claude Monet en kan met recht een volwaardig impressionist genoemd worden.

© 2018 Karin Haanappel 
Dit artikel is verschenen in het Magazine En Route nummer 160, najaar 2018

Pin It on Pinterest

Share This