Heb je ooit gehoord van Eileen Gray (1878-1976) – Zij was schilder, ontwerper, architect en kan met recht een pionier van het modernisme genoemd worden. Zij behoort zonder enige twijfel tot de canon van de kunstgeschiedenis. Echter, zij was een vrouw en is derhalve naar de achtergrond geschoven en niet in de laatste plaats door haar mannelijke collega’s.
In mijn online basiscursus kunstgeschiedenis The Story of Art bespreek ik naast mannelijke kunstenaars ook vrouwelijke kunstenaars. Eileen Gray biedt, samen met Charlotte Perriand (klik hier voor meer informatie) een goed tegenwicht op Le Corbusier binnen de 20e eeuwse modernistische architectuur en designgeschiedenis. Reden om deze dames te bespreken in les 32 “Een Verhaal zonder Einde”.
Le temps remettra tout en place
De terugkeer van Eileen Gray is een feit want haar meesterwerk is sinds enige jaren gered. In 1925 kreeg Eileen Gray een briljant idee voor een zomerverblijf aan de Franse kust. Een jaar later startte ze met haar Villa E-1027 (De E van Eileen, de 10 is de 10e letter van het alfabet en verwijst naar de voornaam van haar geliefde Jean Badovici, de 2 naar zijn achternaam en de 7 naar haar achternaam). Drie jaar later was het multi-functionele huis in Roquebrune-Cap-Martin gereed. Als modernistisch architect en designer was ze eerder met haar baanbrekende ontwerp dan de beroemde groepsexpositie Weißenhofsiedlung in Stuttgart (1927) of Le Corbusier met zijn Villa Savoye (1928) – waar het volledige interieur overigens ontworpen is door Charlotte Perriand – Eileen Gray was bovendien 100% verantwoordelijk voor het totaalconcept van Villa E-1027.
Elk detail in, aan en rond de woning is het resultaat van een lange zoektocht van Eileen Gray naar een evenwicht tussen stilistische, functionele en ergonomische aspecten. Dat ze niet over één nacht ijs gegaan is, valt onder meer ook af te leiden uit de vele markeringen op de muren, kasten en de vloer. Eileen Gray creëerde intimiteit en tegelijk een gevoel van openheid. “Een huis is geen machine” is haar motto, waarmee ze indruist tegen Le Corbusier die van mening is dat “gebouwen machines zijn om in te wonen”.
Wanneer Jean Badovici en Eileen Gray uit elkaar gaan, begin jaren’30, blijft hij Villa E-1027 gebruiken en nodigt met regelmaat vrienden uit om langs te komen. Een van die vrienden is Le Corbusier (1887-1965). De architect bedenkt zich niet en schildert acht seksueel beladen muurtekeningen op de witte muren van villa E-1027, in een stijl die doet denken aan zijn vriend en tijdgenoot Pablo Picasso.
“Hij bakende er als een pissende hond zijn territorium af”, schreef Rowan Moore, architectuurcriticus van The Guardian. Archieffoto’s tonen hoe Le Corbusier volledig naakt de muren staat te beschilderen. “Als een daad van naakte fallocratie”, aldus Rowan Moore.
Eileen Gray is razend over Le Corbusier’s “verkrachting van haar huis”. Maar hij gaat nog verder en probeert uit alle macht haar villa te kopen, wat hem niet lukt. Uiteindelijk koopt hij een aangrenzend stuk grond, waarop hij zijn eigen vakantiehut ‘Le Cabanon’ bouwt, plus vijf identieke vakantieverblijven ‘Les Unités de Camping’ voor toeristen, allemaal met zicht op zee. Daarmee is de uniciteit van Villa E-1027 definitief aangetast en is het uitzicht voor eens en voor altijd drastisch veranderd.
Le Corbusier is een naam die velen, terecht of onterecht, kennen. Mijn persoonlijke mening? Ik ben niet zo gecharmeerd van de man. Hij staat bij mij in het rijtje Manet, Rodin, Kandinsky, Picasso…… Het enige verschil: karma is a bitch geweest voor Le Corbusier. In 1965 verdrinkt hij tijdens een zwempartij in de zee, vlak voor villa E-1027.
Meer informatie:
– De vergeten villa van Eileen Grey klik hier
– documentaire Gray Matters (2014) zie de trailer hieronder
– film The Price of Desire (2016) zie de trailer hieronder
#HERSTORYOFART #kunstmaaktgelukkig #letempsremettratoutenplace #kunstmetkarinhaanappel #thestoryofart
Herstory Magazine
Gray Matters | Trailer (2014)
Gray Matters is the story of Eileen Gray, the twentieth century artist, architect, and designer whose vision, imagination, and sensibility changed the way we live, within houses and with furniture. The documentary is a historical, scholarly, and cinematic investigation of the life of one of the most significant, but otherwise little known modern creatives of our time.
Crowdfunding Campaign Video: Help us restore Eileen Gray’s Modernist villa, E-1027 (2018)
